مطالعه اثر محلول پاشی ازتوباکتر و آزوسپیریلیوم بر عملکرد دانه دو رقم کلزا تحت دو تیمار مختلف کود نیتروژنی

به منظور بررسی تأثیر کاربرد محلول پاشی باکتری های افزاینده رشد گیاه و آزمایشی در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در غرب تهران و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. تیمارها شامل نیتروژن از منبع کود اوره در دو سطح ( تأمین 70 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه 147 کیلوگرم نیتروژن خالص و تأمین 100 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه 210 کیلوگرم نیتروژن خالص ) و ارقام مختلف کلزا در دو سطح (اوکاپی و زرفام) و محلول پاشی باکتری در چهار سطح (بدون محلول پاشی، محلول پاشی ازتوباکتر، محلول پاشی آزوسپیریلوم، محلول پاشی مخلوط آزوسپیریلوم و ازتوباکتر) بود. نتایج حاصل از تجزیه داده ها نشان داد که بین سطوح مختلف نیتروژن (تامین 100 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه در مقابل تامین 75 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه) از نظر اثر بر عملکرد ماده خشک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه تفاوت قابل ملاحظه ای وجود داشت و با افزایش فراهمی نیتروژن شاهد افزایش معنی دار صفات زراعی در گیاه کلزا بودیم. همچنین با افزایش مصرف نیتروژن، ارتفاع و تعداد شاخه های جانبی گیاه افزایش قابل توجهی را نشان داد. خصوصیات کیفی محصول (درصد پروتئین و روغن دانه) نیز با افزایش نیتروژن مصرفی افزایش یافت (به استثنا عملکرد پروتئین). در بین اجزاء عملکرد تعداد خورجین در بوته در پاسخ به سطوح مختلف نیتروژن تغییرات معنی داری را حاصل نکرد. بعلاوه در تمامی صفات مورد ارزیابی (کمی و کیفی) رقم اوکاپی در مقایسه با رقم زرفام برتری محسوسی داشت. استفاده از باکتری های آزادزی تثبیت کننده نیتروژن (آزوسپریلوم و ازتوباکتر) به صورت مجزا در مقایسه با تیمار شاهد (محلول پاشی با آب مقطر) باعث افزایش عملکرد و اجزا عملکرد گردید. در حالی که استفاده از باکتری ها به صورت همزمان (مخلوط باکتری ازتوباکتر و آزوسپریلوم) در مقایسه با کاربرد آن ها به صورت مجزا، باعث افزایش عملکرد دانه و خصوصیات کیفی محصول از جمله درصد پروتئین و روغن دانه شد. این امر نشان دهنده اثرات افزایشی باکتری های آزادزی بر هم می باشد. از یافته های بدست آمده از مراحل مختلف پژوهش، می توان بیان داشت که در شرایط اجرای این تحقیق، کاربرد کودهای زیستی تحریک کننده رشد به صورت همزمان (مخلوط دو باکتری) و به روش محلول پاشی، با تاثیر مثبت بر جنبه های مختلف رشد و نمو هر دو رقم کلزای مورد استفاده در این تحقیق، توانستند از طریق اثرات هم افزائی برای عوامل تقویت کننده رشد و نمو گیاه و اثرات آنتاگونیستی برای عوامل کاهنده رشد و نمو، موجب افزایش عملکرد کمی و کیفی محصول شوند.